Przepisy nie stawiają klatkom bezpieczeństwa zbyt wysokich wymagań. Nic dziwnego, że w samochodach rajdowych montowane są zwykle konstrukcje bardziej rozbudowane niż wymagane regulaminem. Klatka bezpieczeństwa to jeden z najważniejszych elementów wyposażenia rajdowego auta. Ma zapewnić załodze bezpieczeństwo podczas ewentualnego wypadku, ale też i wzmocnić konstrukcję całości auta. Jej wykonanie oraz montaż to skomplikowana czynność, gdyż wszystkie elementy konstrukcji muszą być doskonale dopasowane do nadwozia i - co równie ważne - muszą być zgodne z postanowieniami Załącznika J. W przypadku aut WRC czy Mitsubishi Lancer kierowca wypożyczając rajdówkę otrzymuje zazwyczaj produkt zaopatrzony w w bardzo rozbudowaną klatkę bezpieczeństwa. Inaczej sprawa wygląda u osób stawiających pierwsze kroki w sporcie motorowym. Młody adept rajdowego ścigania często swą przygodę ze sportem zaczyna od kupna seryjnego auta i jego przebudowy na rajdowa wersję. Jednym z ważniejszych elementów jest montaż klatki. Przyjrzyjmy się im na przykładzie popularnego Fiata Seicento i Opla Astry GSi. Homologacyjne minimum Najprostsza, a zarazem zgodna z Załącznikiem J, klatka bezpieczeństwa musi składać się z pałąka głównego, pałąków bocznych, pałąka przedniego, podpór tylnych oraz elementu przekątnego. Z praktyki wynika, że tak ubogie klatki prawie w ogóle nie są produkowane. - Na klatkę bez elementu wzmacniającego drzwi nie decyduje się prawie żaden klient. Jest ona nietrwała i nie zapewnia bezpieczeństwa podczas uderzenia bocznego - wyjaśnia Ireneusz Łuszczek z Ireco Motorsport. W Polsce W Polsce, ze względu na ograniczone zapotrzebowanie, istnieje niewiele firm, które zajmują się produkcją profesjonalnych klatek bezpieczeństwa. Kierowcy najczęściej korzystają z bielskiego Ireco Motorsport bądź kieleckiej Kałuża Motorsport. W obu przypadkach, producenci oferują własne wyroby. Istnieje także możliwość zakupu gotowej klatki, pod konkretny model auta u przedstawicieli takich firm jak Sparco czy OMP. Wówczas klient otrzymuje klatkę "w pudełku". Jej montaż pozostaje sprawą indywidualną. Zestaw podstawowy Wspomnieliśmy, że klatka - zestaw minimum wymagany przez załącznik J - praktycznie nie jest oferowana. Co jest zatem zestawem podstawowym? - W przypadku Fiata Seicento to, prócz elementów obowiązkowych, dodatkowo pojedynczy element wzmacniający w drzwiach, tzw. zastrzał łączący pałąk główny z przednim. Ponadto w części tylnej do pałąka głównego dołączany jest podwójny element krzyżowy. Taki zestaw kosztuje równe złotych. Jest to cena bez montażu, Jeżeli klient zleca nam dodatkowo montaż, musi wydać jeszcze 300,- złotych - mówi Paweł Kałuża, właściciel firmy specjalizującej się w produkcji klatek skręcanych. Nieco większą kwotę musimy przeznaczyć na klatkę do Opla. - Klatka do Astry ma układ bardzo podobny do tej montowanej w "Seju". Jednak jej montaż jest bardziej skomplikowany, więc i cena jest wyższa. Całość (klatka i montaż) kosztuje złotych - dodaje Kałuża. Podobne ceny oferuje specjalista od klatek spawanych do nadwozia, czyli Ireco Motorsport. - Zestaw podstawowy do Fiata Seicento kosztuje wraz z montażem złotych. W jego skład wchodzi oprócz elementów obowiązkowych, pojedynczy zastrzał na drzwiach oraz dwa pałąki przekątne w części tylnej pojazdu. W cenie zestawu podstawowego jest również dodatkowy zastrzał łączący dolną część pałąka głównego. Bardzo podobnie wygląda zestaw podstawowy do Astry, ale ze względu na większą długość rur, jego cena wynosi złotych - opowiada Łuszczek. Do ceny klatki musimy również dodać kupno niepalnych okładzin, których montaż jest obowiązkowy w miejscach bezpośredniego styku ciała zawodnika z klatką. Do tego celu powinno się używać specjalnych pianek z domieszką niepalnego Nomexu. 10 mb takiej pianki to koszt około 50 Euro. W praktyce wielu zawodników zamiast Nomexu używa zwykłej otuliny używanej do ocieplania rur. Jest to rozwiązanie tańsze ale nie do końca zgodne z przepisami. Cena klatek Sparco czy OMP jest podobna do oferowanych przez polskich producentów, jednak musimy się tu liczyć również z kosztami ich montażu. Jeżeli nie dysponujemy odpowiednimi umiejętnościami oraz sprzętem, zlećmy go specjalistom posiadającym aparaty spawalnicze. Trzeba zaznaczyć, że klatka (nawet skręcana) musi być przymocowana do nadwozia w miejscach wcześniej do tego celu przygotowanych (ospawanych). Polska praktyka dowodzi, że niewiele osób decyduje się na zakup klatki "z pudełka". Jeżeli zaś już ją posiadamy, to koszt jej montażu wynosi od 300 do 400 złotych. Klient nasz pan Klatka bezpieczeństwa może być modyfikowana na wiele sposobów. Można dodawać kolejne zastrzały boczne czy elementy wzmacniające dach pojazdu - wszystko zgodnie z preferencjami klienta. - Jedynie 20% klientów decyduje się na zestaw podstawowy. Przeważnie nabywcy są bardziej wymagający i kupują klatki z dodatkowymi zastrzałami. Oczywiście w takich przypadkach zmianie ulega cena. Jeżeli zawodnik decyduje się na montaż np. podwójnego elementu, tzw. krzyża na drzwiach to koszt klatki wzrasta o 300,-złotych. Jeżeli zaś element przekątny ma być poprowadzony z pałąka przedniego do głównego, cena wzrasta o kolejne 100,-. Prawdziwym luksusem jest montaż zastrzałów do przedniego zawieszenia. Wówczas cena tych dodatków wynosi 700,-zł. W przypadku Fiata SC jeszcze żaden z moich klientów nie wybrał tej opcji. Reasumując, wersja "full" klatki do "Seja" to koszt W przypadku Opla Astry jest to W tym drugim przypadku, właśnie ta opcja jest najczęściej wybierana przez moich klientów - wyjaśnia Łuszczek. W przypadku klatek produkowanych przez Kałuża Motorsport, koszt elementów dodatkowych jest porównywalny. Element krzyżowy to wydatek 200,-zł, a za belkę łączącą podpory tylne zapłacimy dodatkowe 150,-zł. Czas montażu Decydując się na montaż klatki musimy liczyć się z tym, że nasz samochód będzie rozebrany do podstaw. To wszystko wymaga czasu. - Montaż klatki do "Seja" trwa ok. jednego tygodnia. Z doświadczenia wiem, że wymiary poszczególnych Fiatów mogą się różnić względem siebie nawet o kilka centymetrów. W szczególności dotyczy to aut powypadkowych. Każdy samochód jest zatem uprzednio mierzony. Następnie przygotowujemy klatkę, którą montujemy do nadwozia po uprzednim wyjęciu wszystkich (oprócz przedniej) szyb. W przypadku Astry montaż może wydłużyć się do ok. 10 dni. Jest to związane z gabarytami tego auta. Na sam termin montażu trzeba czekać niekiedy do półtora miesiąca - tłumaczy Łuszczek. O wiele mniej czasu na montaż potrzebuje Kałuża Motorsport. - Seicento jest samochodem, w którym najczęściej montujemy klatki, mamy więc tu duże doświadczenie. Jesteśmy w stanie zrobić to w ciągu jednego dnia roboczego. Astra jest samochodem bardziej skomplikowanym. Wówczas czas montażu wydłuża się do 5 dni. Niemal wszystkicj klientów obsługujemy na bieżąco - zachęca Kałuża. Klatki dla amatorów Klatka bezpieczeństwa dobrze spełnia swoje zadanie jedynie w aucie rajdowym zaopatrzonym w kubełkowe fotele oraz szelkowe pasy bezpieczeństwa. Stalowe rury nie są tak samo bezpieczne, gdy są zamontowane w zwykłych samochodach. Co więcej, większość specjalistów odradza montowanie klatek w tych ostatnich. - Gdy koniecznie chcemy mieć klatkę w "cywilnym" aucie, musimy bo także zaopatrzyć w szelkowe pasy. W przeciwnym razie, podczas np. dachowania, to właśnie klatka może zdecydować o tym, że odniesiemy poważne obrażenia ciała, szczególnie głowy. Idealnym rozwiązaniem byłoby połączenie jazdy w "szelkach" oraz kasku. To jednak nie wydaje się prawdopodobne. Osobiście odradzam osobom nie mającym zamiaru brać udziału w zawodach montaż klatki bezpieczeństwa - stwierdza Łuszczek. Co wybrać? Zestaw podstawowy czy klatka bardziej rozbudowana? To kluczowe pytanie, jakie zadają sobie zawodnicy inwestujący w klatkę bezpieczeństwa. Oczywiście sprawą nadrzędną jest budżet, jakim dysponujemy. Jeżeli liczymy się z każdym groszem, sprawa wydaje się prosta - kupujemy zestaw podstawowy. Jeżeli zaś nasz portfel jest nieco grubszy, najczęściej kupujemy wersję "full". Ta reguła dotyczy jednak aut mocniejszych jak np. Opel Astra. Rzecz ma się zupełnie inaczej, gdy posiadamy Fiata SC. Należy pamiętać, że każdy dodatkowy element klatki to większa masa samochodu. Szacuje się, że każdy metr stalowej rury to dodatkowe 2 kg. To szczególnie istotne, gdy auto ma 54KM. Waga klatek produkowanych przez Ireco Motorsport waha się od 42 kg (zestaw podstawowy) do 54 kg (wersja "full") dla Astry. Nieco lżejsze klatki oferuje Kałuża Motorsport - 37 kg (Seicento) i 40 kg (Astra). Podobną wagę mają klatki Sparco czy OMP, ale trzeba zaznaczyć, że są one wykonane z cieńszych i - co za tym idzie - mniej odpornych na zginanie rur. Kupujący staje zatem przed dylematem: kupić klatkę solidną, ale ciężką, która wpływa na nieznaczne obniżenie przyspieszenia samochodu, czy też lekką, ale mniej trwałą. Wybór jest sprawą indywidulaną, ale pamiętajmy, że nasze życie jest wartością bezcenną. Innym dylematem może być montaż klatki spawanej do nadwozia bądź skręcanej. Zaletą tej pierwszej jest nieco większa trwałość w przypadku uderzenia. Wadą w stosunku do wersji skręcanej jest trudniejszy proces naprawy blacharskiej auta po ewentualnym "dzwonie".